पत्नीच्या नावावर खरेदी केलेली मालमत्ता – खरा मालक कोण? कोर्टाचा महत्त्वपूर्ण निर्णय
आजकाल अनेकजण स्टॅम्प ड्युटी वाचवण्यासाठी किंवा इतर कारणांमुळे पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी करतात. काही राज्यांमध्ये महिलांच्या नावे मालमत्ता खरेदी केल्यास 1-2 टक्के स्टॅम्प ड्युटीमध्ये सवलत मिळते. त्यामुळे अनेकजण पत्नीच्या नावावर फ्लॅट, प्लॉट, गाडी किंवा इतर मालमत्ता खरेदी करतात.
मालमत्ता खरेदीमागे हेतू काय?
काही वेळा लोक आर्थिक लाभ मिळवण्यासाठी पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी करतात. हे करताना अनेकदा असे गृहित धरले जाते की पत्नीच्या नावावर मालमत्ता असल्यामुळे करसवलत मिळेल व एक प्रकारची आर्थिक सुरक्षा तयार होईल. परंतु, या मालमत्तेचा खरा मालक कोण असेल हे कायद्याच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
कोर्टाचा महत्त्वपूर्ण निर्णय
या विषयावर अलाहाबाद उच्च न्यायालयाने एक महत्त्वपूर्ण निकाल दिला आहे. त्यानुसार, जर पत्नीच्या नावावर असलेली मालमत्ता तिच्या स्वतःच्या उत्पन्नातून खरेदी केली गेली नसेल, तर ती मालमत्ता कौटुंबिक मालमत्ता मानली जाईल.
कलम 114 चे काय म्हणणे आहे?
भारतीय पुराव्याच्या कायद्यातील कलम 114 नुसार, जर पत्नीने तिच्या उत्पन्नातून मालमत्ता खरेदी केली असल्याचे स्पष्ट पुरावे उपलब्ध नसतील, तर ही मालमत्ता पतीच्या उत्पन्नातून खरेदी करण्यात आल्याचे गृहित धरले जाईल. अशा स्थितीत, ही मालमत्ता फक्त पत्नीची वैयक्तिक मालमत्ता राहत नाही, तर संपूर्ण कुटुंबाची मालमत्ता ठरते.
याचा परिणाम काय होतो?
या निर्णयानुसार, पत्नी मालमत्ता स्वतंत्रपणे न विकू शकता, न दान करू शकता आणि न तिसऱ्या व्यक्तीकडे हस्तांतरित करू शकता. पतीच्या मृत्यूनंतरही ती याबाबत स्वतंत्र निर्णय घेऊ शकत नाही. कुटुंबातील अन्य सदस्यांना देखील त्या मालमत्तेवर दावा करता येतो.
पत्नीचे कायदेशीर अधिकार
भारतीय कायद्यानुसार, पतीच्या जिवंतपणी पत्नीला त्याच्या स्वतःच्या मालमत्तेवर थेट मालकी हक्क मिळत नाही. मात्र, हिंदू उत्तराधिकार कायदा, 1956 नुसार, पतीच्या मृत्यूनंतर पत्नीला इतर वारसांप्रमाणेच समान हक्क मिळतो. जर पतीने मृत्युपत्र केले नसेल, तर त्याची पत्नी, मुले आणि अन्य वारस यांना मालमत्तेवर समान हिस्सा मिळतो.
काय करावे?
जर तुम्ही पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी करत असाल आणि ती स्वतः कमावत नसेल, तर भविष्यात ती मालमत्ता फक्त तिची वैयक्तिक राहणार नाही. तुमची मुले किंवा इतर वारस त्यावर दावा करू शकतात. त्यामुळे, मालमत्ता खरेदी करताना योग्य दस्तऐवज, उत्पन्नाचे पुरावे आणि कायदेशीर कागदपत्रे तयार करणे अत्यावश्यक आहे.
पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी केली तर मुद्रांक शुल्कात सूट मिळते, हे खरे आहे. मात्र, जर ती मालमत्ता तिच्या वैयक्तिक उत्पन्नातून खरेदी केली नसेल, तर ती कौटुंबिक मालमत्ता ठरते. त्यामुळे आर्थिक फायद्यासोबतच कायदेशीर बाजू समजून घेऊनच निर्णय घ्यावा.